Son yıllarda maden suları, serinletici tadı ve şekerli içeceklere göre daha masum görülmesiyle birçok kişinin favorisi oldu. Peki “Maden suyu dişlere zarar verir mi?” İlk bakışta sade maden suyu zararsız gibi durabilir. Maden suyundaki asit hassas diş minesine zarar verebilir. Bu yazıda, karbondioksit ilaveli maden suyunun gerçekten ne kadar güvenli olduğunu ve dişlerinizi korumak için nelere dikkat etmeniz gerektiğini konuşacağız.
Maden suyu dişlere zarar verir mi?
Maden Suyu ve Ağız Sağlığı
Halk arasında maden suyu ya da soda olarak bilinen, doğal kaynaklardan elde edilen mineralli bir sudur. Karbondioksit (CO2) gazının basınçla suda çözündürülmesi sonrası maden suyu şişelenir. Bu işlem sonucunda suda hafif bir asit oluşur: karbonik asit. Karbondioksit ilaveli maden suyunun karbonik asit nedeniyle pH değeri, normal musluk suyundan daha düşüktür (yani daha asidiktir). Örneğin, musluk suyu genellikle nötre yakın bir pH değerine (~7) sahipken, sade maden suyunun pH’ı 5 ila 6 civarında olabilir. Bu değer hafif asidik bir seviyedir ancak şekerli gazlı içeceklerin pH’ına (2–3 civarı) göre çok daha yüksektir.
Diş minesi için kritik pH eşiği yaklaşık 5,5 olarak kabul edilir. Yani ortam 5,5’in altına indiğinde mine yüzeyinde mineral kaybı (demineralizasyon) başlar. Sade maden suyu bu sınırın civarında gezindiği için, tek başına diş minesinde ciddi bir etki yapması beklenmez. Yine de en nihayetinde asidik bir içecektir; sürekli ve uzun süreli temas halinde küçük de olsa birikimli hasar yaratabileceğini unutmamak gerekir.
Meyveli maden suyu dişlere zarar verir mi?
Meyve aromalı maden suları ya da sade maden suyuna ilave edilen limon pH değerini düşürür. Sık sık meyveli maden sularını tüketmek dişlere zarar verebilir.
Aromalı maden suları daha asidik:
Eğer içtiğiniz karbondioksit ilaveli maden suyuna limon, greyfurt gibi turunçgil aromaları veya benzeri tatlandırıcılar eklenmişse, durum değişir. Bu tür aromalı sular genellikle sitrik asit, fosforik asit gibi ekstra asitler içerdiğinden pH değeri daha da düşerek 3 civarına inebilir. Bu seviyeler diş minesi için oldukça risklidir. Bazı araştırmalar, aromalı maden sularının erozyona neden olma potansiyelinin saf portakal suyuna yakın olabileceğini gösteriyor. Yani limonlu soda veya meyve aromalı maden suyu dişler için pek de masum sayılmaz.
Asitli içeceklerden sonra tükürüğün koruyucu rolü:
Neyse ki ağzımızda doğal bir savunma mekanizması var: tükürük! Tükürük, ağızdaki asitleri nötralize eder ve diş yüzeyini koruyucu bir tabakayla kaplayarak kaybedilen minerallerin geri kazanılmasına (remineralizasyona) yardımcı olur. Bir şey yediğimizde veya içtiğimizde tükürük akışı artar ve asidik pH hızlıca dengelenmeye çalışılır. Eğer gazlı içecekleri ara vermeden art arda tüketmez ve ağzınıza biraz “dinlenme” payı bırakırsanız, tükürük zamanla asidin zararını telafi edecektir. Ancak ağız kuruluğu problemi olan veya tükürük salgısı azalmış kişilerde bu koruyucu etki zayıflar. Bu durumda, sade soda gibi hafif asitli bir içecek bile diş minesine normalden daha fazla zarar verebilir.
Dişlere en çok ne zarar verir? Dişler için en zararlı gazlı içecek hangisi?
Gazlı içecekler arasında hangisi daha zararlı? Elbette şekerli asitli içecekler dişler için çok zararlıdır. Maden suyu ve diğer gazlı içeceklere yönelik detaylı karşılaştırma için okumaya devam edin.
Maden suyu mu kola mı dişler için daha zararlı?
Şekerli gazlı içecekler, kola, gazoz gibi meşrubatlar diş sağlığı açısından tam bir kabustur. Yüksek şeker ve fosforik/sitrik asit içerikleri pH'ı 2–3 gibi aşırı düşük değerlere indirir. Bu kadar asitte diş minesi hızla aşınır ve çürük riski katlanır. Sade soda ise şeker içermez ve asitliği çok daha hafiftir.
Maden suyu mu meyveli maden suyu mu dişler için daha zararlı?
Limonlu, böğürtlenli, elmalı... piyasada birçok aromalı maden suyu var. Bu lezzetler genellikle sitrik asit gibi maddelerle sağlandığı için aromalı maden sularının asit seviyesi sade maden suyundan çok daha yüksektir. İster şekerli, ister yapay tatlandırıcılı olsun, aromalı sodalar diş için sudan veya sade maden suyundan daha zararlıdır. Hatta bazı araştırmalarda, aromalı maden suyuna maruz kalan diş yüzeylerinin, saf portakal suyu kadar aşındığı gözlemlenmiştir. Diş sağlığınız önceliğinizse, en iyisi aromasız sade maden sularını tercih etmektir.
Kaynağından içilen maden suyu mu karbondioksit ilaveli maden suyu mu dişler için daha zararlı?
Doğal maden suları, yer altı kaynaklarından gelen ve çeşitli mineraller barındıran sulardır. Bazıları doğal olarak, bazıları sonradan karbondioksit eklenerek elde edilir. Maden sularının içindeki kalsiyum ve fosfat gibi mineraller, asidin aşındırıcı etkisini kısmen dengeleyebilir. Laboratuvar çalışmalarında hem kaynağından alınan hem gazlı maden sularının diş minesinde neredeyse hiç erozyon yapmadığı görülmüştür. Gazlı olanların etkisi kaynağından alınan sulara göre biraz daha fazla olsa da, kola gibi asitli meşrubatlarla kıyaslandığında yok denecek kadar azdır. Yani mineral yönünden zengin maden suları, gazlı meşrubatlara kıyasla dişler için çok daha masum bir seçenek sunar.
Maden suyu mu tonik suyu mu dişler için daha zararlı?
Tonik su, içeriğindeki kinin nedeniyle acı bir tada sahiptir ama aslında yüksek miktarda şeker içerir. Tonik su neredeyse kola kadar şekerlidir ve diş sağlığı açısından en az kola kadar zararlıdır. Asidik ve şekerli olduğundan, tonik suyu dişler için riskli bir içecek olarak düşünmek gerekir.
Asitli içecek içiyorsanız dişlerinizi nasıl koruyabilirsiniz?
Asitli içecekleri içmeyi seviyor olabilirsiniz. Öte yandan diş sağlığınızı da korumak istiyorsanız, gazlı içecekleri tamamen hayatınızdan çıkarmanız gerekmeyebilir.Asitli içecekleri dişlerinize zarar vermeden tüketmek için aşağıdaki önerileri inceleyebilirsiniz:
- Sade olanları tercih edin:
Şeker ilavesiz, aromasız, sadece su ve karbondioksitten ibaret maden suları dişleriniz için en güvenli seçenektir. Limonlu, meyveli veya tatlandırıcılı, karbondioksit ilaveli maden suyuları yerine sade maden suyu içmeyi alışkanlık haline getirin.
- Yemekle birlikte için:
Karbondioksit ilaveli maden suyunu tek başına tüm gün yudumlamak yerine, öğünlerle beraber tüketmek dişleriniz için daha iyidir. Yemek sırasında tükürük akışı zaten artacağından asidin zararlı etkileri daha çabuk dengelenecektir. Ayrıca yemek yerken suyu yavaş yudumlamak yerine daha normal bir hızda içeceğiniz için, dişleriniz asite uzun süre maruz kalmamış olur.
- Tek seferde tüketin, sürekli yudumlamayın:
Bir şişe veya kutu asitli içeceğiniz varsa bunu yarım saatte birer yudum alarak bitirmek yerine daha kısa sürede bitirin. Uzun süre azar azar asitli içecek tüketirseniz, asit dişlerinize daha fazla temas etmiş olur. Oysa tek seferde içip bitirirseniz tükürüğünüz kısa sürede ağzınızdaki asidi nötralize edecektir.
- Asitli içecek tüketirken pipet kullanın:
Özellikle asit erozyonuna karşı hassas dişleriniz varsa pipet kullanmanız faydalı olacaktır. Pipet, sıvının doğrudan boğazınıza yönelmesini sağlar, böylece diş yüzeyleri asitle daha az temas eder.
- Sonrasında suyla çalkalayın:
Karbondioksit ilaveli maden suyunu bitirdikten sonra ağzınızı bir yudum normal suyla çalkalayın veya birkaç yudum su için. Bu basit adım, asit kalıntılarını uzaklaştırır ve ağız ortamının pH seviyesinin hızla normale dönmesine yardımcı olur.
- Florür dostunuz olsun:
Florür içeren diş macunları ve ağız gargaraları kullanmak diş minesini güçlendirmeye yardımcı olur. Düzenli olarak florürlü ürünler kullanarak asit erozyonuna karşı ekstra koruma sağlayabilirsiniz.
- Düzenli diş hekimi kontrolleri:
Son olarak, rutin diş kontrollerinizi aksatmayın. Diş hekiminiz, erken aşamadaki mine aşınmalarını veya beyaz lezyonları fark edip sizi uyarabilir. Eğer sık sık gazlı içecek tüketiyorsanız bunu mutlaka diş hekiminize belirtin; size özel tavsiyeler verecektir.
Maden suyundan sonra diş fırçalanır mı?
Asidik bir içecek tükettikten hemen sonra diş fırçalamak, yumuşamış mine yüzeyine zımpara yapmak gibidir. Bu yüzden maden suyu içtikten sonra dişlerinizi fırçalamak için en az 20-30 dakika bekleyin. Bu süre zarfında tükürüğünüz asidi nötralize edecek ve mine sertliğini kısmen geri kazandıracaktır. Aynı kural tüm asitli içecekler için geçerlidir.
Kimler maden suyu içmemeli? Ağız ve diş sağlığı için kimler asitli içecekler konusunda daha temkinli olmalı?
Bazı insanlar diş minesinde aşınma ve dişlerde çürük oluşumuna karşı daha yatkındır. Eğer risk grubunda yer alıyorsanız, asitli içecekleri tüketirken diş sağlığınızı korumak için biraz daha özen göstermeniz önemlidir.
Çocuklar ve Gençler:
Özellikle küçük yaştakiler asitli içeceklere çok düşkün olabiliyor. Çocukların diş minesi tam olgunlaşmadığından, bu tür içecekleri sık tüketmek erken yaşta diş erozyonuna ve çürüklere yol açabilir. Ebeveynler çocuklarını; asitli, şekerli meşrubat yerine su veya sade maden suyu gibi daha sağlıklı içeceklere yönlendirmeye çalışmalıdır.
Mine yapısı zayıf veya hassas dişler:
Bazı kişilerin diş minesi genetik olarak daha incedir. Bazılarının ise diş minesi yıllar içinde yıpranmıştır. Bu durumda dişler asitli içeceklere karşı daha savunmasız olur; hafif asitler bile hassasiyete yol açabilir. Eğer dişlerinizde zaten aşınma veya hassasiyet varsa, gazlı içeceklerden mümkün olduğunca kaçınmalısınız.
Diş eti çekilmesi olanlar:
Diş etleri çekilmiş kişilerde açığa çıkan kök yüzeyi, mine kadar dayanıklı değildir ve dişler asitlere karşı çok hassastır. Bu nedenle, diş eti çekilmesi varsa maden suyu bile olsa asitli içecekler kök yüzeyinde hızla aşınma ve sızlamaya yol açabilir.
Ağız kuruluğu olanlar:
Tükürük, dişleri asitten koruyan en önemli savunmadır. Ağız kuruluğu yaşayan kişilerde bu koruma zayıf olacağından asitli içecekler (hatta maden suyu bile) diş minesini normalden daha fazla aşındırabilir. Bu durumdaki kişiler, susadıklarında gazlı içecek değil su içmeye özen göstermelidir.
Ortodontik tedavi görenler:
Sabit diş telleri varken asitli içecek tüketimi, braketlerin çevresinde beyaz lekeler (mineral kaybı) oluşmasına neden olabilir. Ortodontistler tedavi süresince gazlı içeceklerden kaçınılmasını önerir, çünkü tellerin etrafında biriken asit tedavi sonunda hoş olmayan sürprizlere (lekeler, başlangıç çürükleri) yol açabilir.
Kısacası, diş sağlığı konusunda risk grubunda olan veya özel durumu bulunan kişiler, maden suyu tüketirken iki kere düşünmeli. Küçük bir ihmalkârlık bile bu gruplarda daha ciddi sorunlara yol açabilir.
Diş hekimlerinin maden suyu ve asitli içecekler hakkındaki görüşleri
Diş hekimlerinin ortak görüşü şudur: Sade maden suyu, kola ve meyve suyu gibi şekerli-asitli içeceklere kıyasla dişler için çok daha iyi bir alternatiftir (kısacası kötünün iyisidir). Fakat bu durum, maden suyunun hiç zararı yok anlamına gelmez. Neticede suya karbondioksit ekleyerek bir miktar asit oluşturulur ve bunun diş minesine potansiyel bir etkisi olabilir.
Ölçülü tüketerek, iyi ağız bakımı yaparak karbondioksit ilaveli maden suyunun keyfini çıkarabilirsiniz. Günde bir-iki şişe sade maden suyu tüketmek genellikle dişlere zarar vermez; tabii ardından ağzınızı suyla çalkalamayı ihmal etmezseniz. Yine de diş hekimlerinin her zaman hatırlattığı gibi, dişler için en iyi ve güvenli içecek sudur.
Sonuç olarak, karbondioksit ilaveli maden suyu tüketmek istiyorsanız, diş sağlığınızı korumak için hassas davranmalısınız. Her şeyde olduğu gibi, aşırıya kaçmadığınız sürece endişe edecek bir durum yok diyebiliriz.
Soda dişler için zararlı mıdır?
Sade karbondioksit ilaveli maden suyu, şekerli asitli meşrubatlara göre dişleriniz için çok daha az zararlıdır. Şeker içermediği için çürük riski düşüktür. Ancak tamamen zararsız değildir; neticede asidiktir ve çok sık, uzun süreli tüketilirse diş minesinde mineral kaybına (erozyon) yol açabilir. Özellikle aromalı veya şekerli sodalar dişler için daha zararlıdır. Yine de günde bir-iki kez, yemekle birlikte içilen sade maden suyunun çürük riskini belirgin ölçüde artırdığına dair bir kanıt yoktur. Unutmayın, hiçbir içecek dişler için su kadar güvenli değildir.
Gazlı içecek içtikten hemen sonra dişlerimi fırçalamalı mıyım?
Hayır, asidik bir içeceği içtikten hemen sonra dişlerinizi fırçalamayın. Asit, diş minesini geçici olarak yumuşatır; bu sırada fırçalarsanız aşınmaya neden olursunuz. En iyisi asitli içecek içtikten sonra ağzınızı suyla çalkalayıp diş fırçalamak için 20-30 dakika beklemektir. Böylece tükürük asidi nötralize eder ve mine tekrar sertleşir. Tabii günde iki kez diş fırçalama gibi normal rutininize devam edin, sadece asitli içeceklerin hemen ardından fırçalamaktan kaçının.
Soda diş etlerini etkiler mi?
Maden suyunun doğrudan diş etlerine belirgin bir zararı gösterilmemiştir. Ancak diş minesini aşındırıp çürüğe yol açarsa, dolaylı olarak diş eti sağlığını da bozabilir. Özellikle diş eti çekilmesi olan kişilerde, asitli içeceklerin açığa çıkan köklere temas etmesi hassasiyet yapabilir.
Bu metin bilgilendirme amaçlı yazılmıştır. Diş hekiminizin önerileri esas alınmalıdır. Muayene için iletişime geçiniz.